Naša Bosna i Hercegovina ima izuzetno bogato kulturno-historijsko naslijeđe. Pored čuvenih bosanskih stećaka, simbol našeg kulturno-historijskog naslijeđa su i vjerski objekti. Zasigurno jedan od najljepših vjerskih objekata u našoj zemlji je Stara džamija u Priluku kod Živinica…
Mjesto Priluk nalazi se u zapadnom dijelu Živinica, na obali jezera Modrac. Prema historijskim podacima, naselje Priluk se prvi put spominje u 16. stoljeću. Pored toga što je jedno od najstarijih naselja na području Živinica, Priluk je poznat i po Staroj drvenoj džamiji koja oslikava identitet i historiju ovog naselja ali i okoline.
Prilučka drvena džamija je jedna od samo 5 sačuvanih drvenih džamija u našoj zemlji, iako je prije agresije na Bosnu i Hercegovinu bilo takvih 12 džamija. Po starosti je druga najstarija na području Živinica, starija od nje je samo čuvena džamija u Džebarima čija gradnja datira iz vremena Sultana Mehmeda Fatiha.
Stara gotovo tri stoljeća
Džamija je izgrađena 1735. godine (prema nekim izvorima njena gradnja je dovršena godinu dana kasnije). Njeni vakifi bili su šejh Hasan i njegov saradnik šejh Mustafa, oba pripadnici derviškog reda. Šejh Hasan (Derviš Hadži Hasan-beg Osmanpašić) bio je kapetan tuzlanske kapetanije te sin velikog vezira Topal – Osman paše dok je šejh Mustafa bio vojni efendija tuzlanske tvrđave. Džamija je izgrađena za vrijeme ratnih sukoba između Osmanskog carstva i Austrije (Bitka kod Banja Luke), a samoj njenoj gradnji aktivno je učestvovala i vojska.
Drvena džamija u Priluku, prema obliku osnove, pripada tipu drvenih džamija sa pravougaonom osnovom, a prema osnovi koncepta prostorne organizacije tipu drvenih džamija sa prednjim mahfilom. Džamija je prije ranije intervencije imala otvoreni vanjski trijem sa galerijom. Pokrivena je četverovodnim krovom kroz koji prolazi drvena munara. Prema konstruktivnom sistemu džamija pripada objektima sa skeletnim sistemom i ispunom od drvenih talpi. Vanjske dimenzije džamije iznose oko 7,05 x 12,27 metara. Ulazni prostor – trijem (dimenzija oko 3,20 m x 6,85 m) izgrađen sa sjeverozapadne strane objekta i centralni molitveni prostor (vanjskih dimenzija oko 6,80 m x 8,50 m) čine jednu građevinsku cjelinu povezanu strmim četverovodnim krovom, zabilježeno je na stranici Zavoda za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa TK.
Unutrašnjost džamije karakteriziraju lijepo urađeni motivi na mihrabu, minberu, i sl. a koji potiču iz vremena izgradnje džamije. Svi ovi elementi su sačuvali svoj autentični izgled.
Usljed dotrajalosti nekoliko puta su vršene manje rekonstrukcije. Tako je 1927. godine krovni pokrivač od drvene šindre zamijenjen crijepom dok je prije 40-ak godina izvršeno nekoliko sitnijih prepravki.
Prekrasan ambijent
Džamiju okružuje šuma hrasta lužnjaka koja broji oko 150 stabala. U haremu džamije nalazi se mezaristan sa brojnim nišanima od kojih neki datiraju iz vremena Osmanskog carstva (neki potiču i iz godine izgradnje džamije).
Nišane karakteriše bogata simbolika koja se prije svega ogleda u natpisima, zatim i u uklesanim detaljima kao što su: jatagani, sablje, turbani, mačevi, kubure, buzdovani i sl.
Džamija se nalazi nedaleko od lokalnog puta, na desnu stranu ako se krećete iz pravca Živinica (oko 20-ak minuta vožnje od centra Živinica). U njenoj neposrednoj blizini nalazi se i nova džamija izgrađena 1998. godine za potrebe džematlija Priluka.
Foto: Lokacija prilučke džamije/Google maps
Nacionalni spomenik
Stara džamija u Priluku je 2013. godine proglašena nacionalnim spomenikom od strane Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Uvrštavanjem među nacionalne spomenike Bosne i Hercegovine otvorila se mogućnost za razvoj vjerskog i kulturno-historijskog turizma. Kako smo mogli čuti od džematlija s kojima smo razgovorali potrebno je malo ulaganja i promocije, potencijala itekako ima.
Inače, ovu džamiju prvi put spominje Madžida Bećirbegović u djelu “Džamije sa drvenom munarom u Bosni i Hercegovini” dok je dr. Suadin Strašević je napisao knjigu o ovoj džamiji pod nazivom “Stara džamija u Priluku”. Dr. Strašević je ujedno i jedan od onih koji je pokrenuo inicijativu da se ova džamija proglasi nacinalnim spomenikom.
Džematlije je i dalje redovno posjećuju
Do izgradnje nove džamije 1998. godine, u staroj džamiji su se redovno klanjali dnevni namazi. Međutim, kako kažu džematlije, i dan danas mnogi redovno posjećuju staru džamiju kako bi klanjali barem nafilu (dobrovoljni) namaz. Naročito se to odnosi na starije džematlije koji su duboko vezani za ovu džamiju.
Od džematlija s kojima smo razgovarali čuli smo i jednu zanimljivu priču. Naime, u neka davna vremena, kada je ova džamija bila jedina u okolini, neki vjernici su dolazili na konjima ili čak pješačili po nekoliko desetina kilometara kako bi petkom obavili džumu – namaz ili bajram – namaz.
Danas, staru džamiju posjećuju uglavnom turisti iz tuzlanske regije ali i oni iz daljih predjela, te ljubitelji ovakvih starijih objekat. Džamija je uvrštena i na turističku mapu šire regije.
Drvena džamija u Priluku je zasigurno jedan od najljepših kulturno-historijskih spomenika naše zemlje. Pored toga, već gotovo tri stoljeća svjedoči o našem identitetu, kulturi i historiji. Ukoliko imate priliku, naša preporuka je da obavezno posjetite Priluk i staru džamiju.
