2. maja 1992. godine počela je otvorena oružana agresija na Kalesiju
Na današnji dan, drugog maja 1992. godine, agresor je napadom na naselja Jelovo Brdo i Gojčin, te granatiranjem Kalesije Centra i Prnjavora, započeo otvorenu oružanu agresiju na područje Kalesije.
Mjesecima prije toga agresor je vršio pripreme za početak napada na Kalesiju. U jakom su četničkom uporištu Dubnici već uveliko obučavani pripadnici četničkih paravojnih formacija. Ekstremisti SDS-a su 12. marta mučki ubili policajce Seada Bukvarevića i Zijada Živčića, a dan kasnije i Seada Avdića. JNA je sa aerodroma Dubrave uveliko prevozila naoružanje i predavala ga u ruke srpskim ekstremistima. Sve je to izazvalo velike tenzije i strah među stanovništvom u Kalesiji.
U ranim jutarnjim satima drugog maja 1992. agresor je započeo svoj dugoplanirani krvavi pohod.
U nastavku vas podsjećamo na događaje koji su se odvijali tog dana:
***
Subota, 2.maj 1992.g. je dan kada otpočinju ratna dejstva na području opštine Kalesija. Dan kada su JNA, “Šešeljevci”, “arkanovci”, “beli orlovi”, ekstremisti SDS-a i srpska TO, u ranim jutarnjim satima opkolili Jelovo Brdo i ultimativno zatražili da stanovništvo ovog sela kao i sela Gojčina predaju oružje. Navedene srpske paravojne formacije su noću 1/2.05.1992.g. zaposjeli sve značajne visove, a iz pravca Rakinog Brda agresor je angažovao 6 tenkova i 2 samohotke čija je buka još više stvorila paniku kod stanovništva.
U 06,00 sati otvorena je sporadična vatra koja je, uz brujanje oklopnih vozila i poziv sa megafonima za predaju oružja, unijela paniku i strah među mještane. Krizni štab se odmah sastao i odlučio da se ide na pregovore koji su održani u zaseoku Bajre. Sa predstavnicima agresora sastali su se: Hasan Ramić, Safet Bećirović, Ibrahim Dautbašić i Selim Kulović, a sa agresorske strane su bila dva nepoznata oficira JNA i Radislav Stuparević – Raci iz Osmaka.
Grupa mještana iz Jelovog Brda koja je otišla na pregovore nije htjela razgovarati sa oficirima JNA, nego je zatražila da dođe Vlastimir Bećarević koji je ubrzo i stigao. Razgovori su trajali 1 sat i 50 minuta. Dok su trajali pregovori očekivalo se da stigne pomoć iz Kalesije. Kako pomoć nije stigla dogovor je bio da se oružje preda, a da se narodu garantuje mir i bezbjednost. Kao zalog za garanciju bezbjednosti građana Vlastimir Bećarević je nudio da njegov otac Sretko Bećarević ostane sa mještanima. Za prikupljanje oružja određen je Safet Bećirović koji je oružje i dovezao na mjesto dogovora u zaseok Bajre.
Tom prilikom predato je:
– automatske puške – 32 kom
– puškomitraljez 7,9mm M-53 – 2 kom
– puške 7,9mm M-48 – 14 kom
– lovačke puške – 22 kom
– pištolji razni – 25 kom
Kada je oružje dovezeno agresorski oficiri nisu bili zadovoljni, govoreći da po njihovim podacima, u selu ima daleko više oružja. Tražili su minobacače, topove, zolje i ose.
Nezadovoljni količinom prikupljenog naoružanja odmah su naredili da vojska i tenkovi uđu i da izvrše pretres sela.
Obezbjeđenje pretresa vršila je Zelinska četa sa komandirom Tomislavom Spasojevićem na čelu. Pretres je počeo od zaseoka Bajre do kuće Jusufa Bećirovića. Oružje je traženo po kućama, dvorištima i pomoćnim zgradama, međutim, agresorska vojska prilikom pretresa nije pronašla nikakvo naoružanje.
Nakon izvršenog pretresa Jelovog Brda agresor je krenuo sa oklopnim vozilima prema selu Gojčin sa zadatkom da i tamo pokupi oružje. Međutim, kada su Gojčinjani čuli pucnjavu u Jelovom Brdu razbježali su se, tako da nije bilo potrebe da vojska ide u selo, jer je bilo prazno. Prilikom bježanja stanovništva agresor je otvorio vatru po civilima i tom prilikom smrtno ranio Nefisu (Alije) Osmančević, a teško ranio Alijinu snahu i unuka.
U međuvremenu, iz D. Rainaca stigla je na Vis jedna desetina koju je vodio efendija Jusuf Husejnović sa zadatkom da pomogne stanovništvu Jelovog Brda, ali je već bilo kasno. Uvidjevši da je Jelovo Brdo izgubljeno, da se stanovništvo izvuklo, desetina je otvorila vatru na agresora, a potom se povukla.
Poslije obavljenog pretresa tenkovi i vojska JNA i srpske TO se povukla u pravcu Rakina Brda, a narod koji se iselio iz Jelovog Brda postepeno se vraćao u svoje selo i tu živio sve do 27.05.1992.g.
Dana 02.05.1992. u ranim jutarnjim satima na magistralnom putu Tuzla – Zvornik, u selu Dubnica, ekstremisti SDS-a predvođeni Petrom Jankovićem postavili su barikadu sa jednim tenkom i u potpunosti blokirali ovu saobraćajnicu.
Na ovu vijest članovi Građanskog foruma, Alija Bukvarević i dr Jovan Trivić otišli su u Dubnicu na razgovore sa Petrom Jankovićem sa zahtjevom da se ukloni barikada sa puta, ali njihov razgovor nije urodio plodom.
Načelnik SJB Kalesija, Ismet Mešić je također otišao u Dubnicu kod Petra Jankovića da pokuša vratiti na silu oduzeto sanitetsko vozilo, ali bez uspjeha.
Autobus Gradskog saobraćajnog preduzeća koji je išao za Tuzlu zaustavljen je na punktu, a putnici su izvedeni, maltretirani, provocirani i na kraju pušteni.
Stanovništvo Prnjavora je uvidjelo da je rat na pragu. Odmah je organizovano iseljavanje žena, djece i staraca u zapadni dio opštine. Iseljavanje je vršeno preko Prnjavorskog polja, putem Prnjavor – Čanići – D. Rainci koji je uraden u aprilu mjesecu zahvaljujući velikom doprinosu opštinskih organa, mještana sela Prnjavor, zatim PD “Spreče” i donacijom drugih kalesijskih preduzeća.
Opštinski štab TO stavlja sve svoje jedinice u punu borbenu gotovost i donosi naredbu o njihovoj upotrebi za borbena dejstva sa sljedećim rasporedom:
– Svaki rejonski štab TO u svojoj zoni odgovornosti svim raspoloživim sredstvima organizuje odbranu svoje teritorije,
– Kao pojačanje Rejonskom štabu TO Prnjavor pretpočinjava 1.vod 1.čete TO radi odbrane sela Prnjavor iz pravca Dubnice,
– Rejonskom štabu TO Medaš pretpočinjava 2. vod 1. čete TO, sa zadatkom da u sadejstvu sa četom TO Miljanovci organizuje odbranu na liniji Bijeljevac – Mahmutovići.
Agresorske snage, uporedo sa opkoljavanjem muslimanskih mjesta južno od rijeke Spreče, nastavile su i sa provokacijama po centru grada i Prnjavoru iz pravca Carske Bašče, šume Gladovo i pravca Dubnice.
Sa 02.05.1992. otpočinje otvorena agresija na teritoriju opštine Kalesija. U večernjim satima tog dana agresor vrši žestoko granatiranje Prnjavora. Granatiranje Prnjavora nastavljeno je i 3.maja iz pravca Dubnice i Zeline, a dejstvo snajperista bilo je aktivnije iz pravca Carske Bašče.
(Iz knjige “Kalesija – priprema i odbrana od agresije 1992.”, autora dr. Seada Omerbegovića i profesora historije rahm. Halida Tubića)
***
Konstantno granatiranje Kalesije agresor je nastavio i u narednim danima da bi 11. maja 1992. godine agresorske snage zauzele centar Kalesije sa teritorijom istočno od rijeke Bjeljevac, izuzev naselja Zukići i Jajići.
17. maja na Bijeljevcu je zaustavljeno dalje napredovanje agresora.
23. maja kalesijski borci kreću u kontranapad. Oslobođeni su Prnjavor i centar Kalesije, a u narednim danima uslijedilo je oslobađanje Dubnice, Kalesije Gornje i drugih naselja.
Kalesija je 23. maja 1992. godine postala prvi oslobođeni gradu u Bosni i Hercegovini.
Preuzeto sa portala Zona 080.
