Foto: NASA, ESA, CSA, STScI, Webb ERO Production Team/Handout via REUTERS
Svemirski teleskop James Webb (skraćeno Webb ili JWST) s prečnikom ogledala od 6,5 metara daleko je najveći reflektirajući teleskop u svemiru. Lansiran je 25. decembra 2021. kao nasljednik teleskopa Hubble. Nakon šest mjeseci puštanja u rad i kalibracije instrumenata, u utorak 12. jula javnosti su predstavljene prve slike i podaci.
Ova prva opažanja premašuju očekivanja i nagovještavaju napredak u proučavanju nastanka svemira i planeta.
Manuel Güdel s Instituta za astrofiziku Univerziteta u Beču učestvovao je u razvoju Infracrvene kamere MIRI i spektrometra.
Nakon lansiranja 25. decembra, JWST sada ima iza sebe putovanje dugo 1,5 miliona kilometara, što je otprilike četiri puta duža ruta od udaljenosti Zemlja-Mjesec, saopćio je Eurocomm-PR Sarajevo.
Svemirska agencija NASA, Evropska svemirska agencija ESA i Kanadska svemirska agencija predstavile su javnosti prvih pet slika i spektre koje je napravio JWST na kojima se vide motivi:
Velika maglica (Carina Nebula): Jedna od najvećih i najsjajnijih gasnih maglica na nebu udaljena oko 7.600 svjetlosnih godina od Zemlje u južnom sazviježđu Carina u kojem se rađaju nove zvijezde.
WASP-96 b (spektar): Džinovska planeta izvan našeg Sunčevog sistema, sastavljena uglavnom od plina. Planeta, udaljena skoro 1.150 svjetlosnih godina od Zemlje, kruži oko svoje zvijezde svaka 3,4 dana.
Maglica Južni prsten: Maglica Južni prsten ili maglica “Osam prasaka” je planetarna maglica odnosno oblak plina koji se širi oko umiruće zvijezde. Prečnik je skoro pola svjetlosne godine i udaljen je oko 2.000 svjetlosnih godina od Zemlje.
Stephenov kvintet: Otprilike 290 miliona svjetlosnih godina od nas Stephenov kvintet se nalazi u sazviježđu Pegaz. To je prva kompaktna grupa galaksija koja je otkrivena 1877.
SMACS 0723: Masivna jata galaksija u prednjem planu uvećavaju i izobličuju svjetlost objekata iza, omogućavajući dubok pogled na izuzetno udaljene i veoma slabe galaksije.
S obzirom na to da JWST posmatra duboko u infracrvenom spektru, za razliku od teleskopa Hubble, može vidjeti udaljenije galaksije koje su također udaljenije u vremenu. Kako se svemir širi svjetlost ovih galaksija se pomiče u infracrveno područje. Ovo već pokazuje ogromne prednosti JWST-a. Uzbuđeni smo što možemo pokriti novi obim talasnih dužina sa velikim teleskopom kao što je JWST. Uz obimne modelske proračune, nastavit ćemo modelirati spektre u narednih nekoliko mjeseci i tako odrediti i druge fizičke veličine atmosfere. Tada ćemo moći sistematski ispitati kakve sličnosti egzoplanete imaju s nekoliko planeta u našem Sunčevom sistemu i da li imaju nova za nas do sada skrivena svojstva. Naš cilj je bolje razumjeti kako planete pogodne za život poput Zemlje uopšte mogu nastati u svemiru – objašnjava Güdel.
