ILI: Kao i svakog ljeta uoči izbora, i ovog nas čeka živa aktivnost stranačkih inžinjeraca, koji na razne, redovno zakulisne načine obrađuju birače, ne bi li se ujagmili glasovi, ne hajući za to što bi sve moglo ličiti na lakrdiju
Tačno dva mjeseca su ostala do 6. oktobra i ovogodišnjih lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini. Njihove petomjesečne pripreme izbora, započete majskim raspisivanjem, u punom su jeku, naročito u Centralnoj izbornoj komisiji, koja, po propisanom tajmingu, obavlja sve poslove, uključujući nedavno žrijebanje i potvrdu lista sa više od 26.000 kandidata, čija imena će, iako su već osvanula na nekim portalima, do 22. avgusta zvanično biti objavljena u dnevnim listovima i Službenim novinama. Uz to, i uz CIK-ovu budnost kroz kažnjavanje stranaka zbog kršenja propisa (dosad izrečeno više od 100.000 KM kazni), idu radnje, potezi i stranačka obrada terena, kojom ne samo kidiše na izborne propise – s tehničkim izmjenama, koje nam je 26. marta nametnuo šef OHR-a – već se ciljano svode na to da uhodani timovi partijskih operativaca, uveliko hvatajući zalet, odrade ono što se zove predizbornim inžinjeringom.
Tlocrt predizborne slike je ovakav: 296 političkih subjekata (?!) je u ovoj trci, od čega je 110 stranaka, 58 koalicija, 26 nezavisnih likova, 43 nezavisna kandidata nacionalnih manjina i devet lista nezavisnih kandidata; CIK je odbio šest prijavljenih kandidata zbog propusta u prijavi; kandidati će se boriti za 3.300 mjesta (mandata), što znači da će se za svaku stolicu začešljavati po osam kandidata; trka se vodi za 58 opštinskih vijeća u Federaciji, 53 skupštine opština u Republici Srpskoj, za 111 načelnika opština u BiH, 21 gradsko vijeće u Federaciji, 10 gradskih skupština u RS-u, 31 gradonačelnika u BiH i za Skupštinu Brčko distrikta BiH; od 68 kandidatskih lista za koje je CIK utvrdio nedostatke ili nepravilnosti, 62 su ispunile uslove za ovjeru, a šest ih je odbijeno.
Kad bi se sve svodilo na ove cifre i zvanične CIK-ove podatke, predizborna priča bi bila rutinska, možda i monotona. No, pošto je tako nešto ravno mislenoj imenici, većina “političkih subjekata” se, mnogo prije početka trke, vratila staroj “ljubavi” – predizbornom inžinjeringu, dakle, zakulisnim radnjama, koje, dokazano, vode željenom izbornom ulovu, uz nevažnu “sitnicu” izigravanja i ismijavanja propisa. Ovog puta ne samo da neće biti izuzetka od te stare, omiljene discipline. Ovog puta su u igri i neke nove, samo naoko maštovite, a u suštini im je ime podzemne i nečasne radnje.
Počelo je prijavljivanjem lista, kada su neki stranački špic-igrači, i sa državnog nivoa, osvanuli kao nosioci lokalnih listi. I laik vidi da je to otvorena i bezočna podvala: želi se pobuditi biračka naklonost, iako dotičnom imenu ne pada ni na kraj pameti da se odrekne pozicije (i para) na višem i da se spusti na opštinski nivo. Ne dođosmo sebi od ovog mamca za naivne, kad nas je, nakon CIK-ove objave privremenog biračkog spiska, zatekla (neke šokirala) vijest o 129.000 imena s biračkim pravom (u zemlji i inostranstvu) više nego 2022. godine. Iako će CIK konačan birački spisak objaviti 45 dana uoči izbora, po privremenom ispada da pravo glasa ima 3.406.088 ljudi, što je ravno naučno-političkoj fantastici. Sijevnule su reakcije, koje su argumentima dovele u pitanje ove cifre, posebno onu o 549.914 birača “viška” u odnosu na podatak da su na kraju 2023. pravo glasa u BiH imala 2.856.174 lica. Pa se poteže broj o 3,53 miliona stanovnika BiH po popisu iz 2013. godine, od čega je 692.701 maloljetna osoba, a pravo glasa imala 2,84 miliona ljudi. Dodatnu sumnju u tačnost ove statistike – i kad se zanemari izreka o postojanju tačnih, netačnih i statističkih podataka – proizvode cifre o beskrajnoj koloni onih koji su otišli iz zemlje, kao i demografija: 2023. u BiH je rođeno 24.938 beba, a umrlo 34.434 ljudi (negativan priraštaj 9.496), dok je za posljednjih šest godina rođeno 163.850, a umrla 247.063 lica (razlika 83.213).
Jedini mogući odgovor na pitanje otkud toliko veći broj onih s pravom glasa, leži u vraćanju naslovu ove kolumne: računa se na one koji će, po zadatom ritmu, fiktivno vaditi lične karte u ciljanim opštinama, a pošto to nije dovoljno – na dan izbora slijede konvoji autobusa s one strane Drine (a i sa još nekih strana). To su ključni plodovi rada stranačkih inžinjeraca. Nijedna dosadašnja izmjena izbornih propisa u nas nije naudila podzemnom inžinjerskom radu, redovnom alatu većih, bogatijih i uticajnijih partija. Nipošto se toga ne bi odrekle. Em imaju iskustvo i naviku da tako “osvoje” glasove, em su – u sredinama s jednopartijsko-jednonacionalnom moći i vlasti (recimo, jugozapadni dijelovi Federacije i RS-a) – to pretvorili u vlastiti osobeni znak. Neuništiv i nekažnjiv (?).
Zbog svega ovoga, tačno dva mjeseca do lokalnih izbora, neodoljiva su dva utiska: prvi – da za uhodane falange stranačkih predizbornih inžinjeraca još nisu izmišljene prepreke za maštu i planski terenski rad, te drugi – na vrijeme smo pripremljeni za to da i ovi lokalni izbori budu vrlo slični nizu dosadašnjih istovrsnih lakrdija, odavno smještenih u predsoblje cirkusa, koji je, po mnogima, nadimak ovog društva i države.
Autor: Zlatko Dukić/Oslobođenje
